Çin’den Doğu Türkistan’a Müdahale Planları

Uygurlar Çin’in en büyük azınlık grubu.

Çin son dönemde düzenlenen terör saldırılarından radikal dinci Uygurlar’ı sorumlu tutuyor. Saldırılarda devlet binalarının yanı sıra siviller de hedef alındı.

Bahar aylarında gerçekleÅŸen ve ölümlere neden olan saldırılar Çin’in bölgedeki baskısını arttırdı. Yıl boyu sürmesi beklenilen terörle mücadele operasyonu çerçevesinde Mayıs ve Haziran aralığında 380 kiÅŸi tutuklanmış, 315’ine dava açılmıştı.

Ä°kinci ayla ilgili rakamlar henüz yayınlanmasa da geçen ay gerçekleÅŸen ayaklanmalar sonrasında devlet haber ajansı, 270 Uygur’un tutuklandığını bildirdi. Olaylarda 100’e yakın insan ölmüÅŸ, bunlardan 59’unun olay yerinde öldürülen teröristler olduÄŸu açıklanmıştı.

Bazı iddialara göre tutuklananların sayısı daha yüksek.

Dünya Uygur Kurultayı sözcüsü DilÅŸat RaÅŸit, farklı kaynaklardan kendilerine gelen bilgiye göre Mayıs ayından itibaren tutuklananların sayısı 1000’den fazla. Ancak sözcü, rakamın bundan yüksek olabileceÄŸini, çünkü tutuklananların bir kısmının yasadışı yöntemlerle gözaltına alındığını söylüyor.

200’den fazla kiÅŸinin öldüÄŸü 2009 yılındaki etnik temelli ayaklanmada bin 400’den fazla Uygur tutuklanmıştı.

Ortadoğu Bağlantılarından Korkuluyor

Devlet medyasındaki haberler, yetkililerin DoÄŸu Türkistan’da Mayıs ayından bu yana 50’den fazla terör yapılaÅŸmasını dağıttığını bildirdi. Hükümet bölgede aşırı dinciliÄŸin yayılmasından yurtdışı kaynakları sorumlu tutuyor ve OrtadoÄŸu’daki gruplarla ilgili baÄŸlantılarla ilgili kaygıları dile getiriyor.

Çin’in OrtadoÄŸu Özel Elçisi Wu Sike, aşırı dinci bazı Uygurlar’ın OrtadoÄŸu’ya gittiÄŸini ve bazılarının Irak’a geçmiÅŸ olabileceÄŸini belirtiyor. Medya, IŞİD lideri El BaÄŸdadi’nin geçen ay yaptığı konuÅŸmada, baskı altında yaÅŸayan Müslümanlar’dan bahsederken bu ülkeler arasında Çin’i de göstermesinin üzerinde duruyor.

Kraliyet BirleÅŸik Hizmetler Enstitüsü’nden Rafaello Pantucci, El Kaide gibi örgütlerin bildirilerinde, DoÄŸu Türkistan’dan bahsetmelerine raÄŸmen bu gruplarla Çin’deki gruplar arasında açık bir iliÅŸkinin ortaya konmadığını söylüyor.

Çin hükümetinin Åžincan’daki siyasetini eleÅŸtirenler ise, Çin’in terörle mücadele adına Uygurlar üzerindekini baskısını arttırdığını söylüyor. Operasyonların hukuki bir biçimde yapılmadığı eleÅŸtirileri artıyor.

Çin’in Uygur uzmanları ise operasyonların sert olduÄŸunu, ancak hükümetin bir yandan da bölgenin yüksek iÅŸsizlik gibi uzun süredir devam eden sorunlarına çözüm getirmeye çalıştığını savunuyor.

Hükümet bölge halkına 14 yaşına kadar ücretsiz, 2 dilde eÄŸitim saÄŸlıyor. KaÅŸgar’da devasa büyüklükte bir üniversitenin inÅŸa edilecek olması da kilit bir proje olarak görülüyor.

Devlet BaÅŸkanı Åži Jinping’in göreve gelmesinden bu yana Åžincan’ın güneyindeki Yarkent baÅŸta olmak üzere birçok ÅŸiddetli ayaklanma çıktı.